شما به عنوان سرپرست یک سگ خانگی باید بدانید که کیسه مقعدی چیست و چه مراقبتهایی برای سلامت آن لازم است.
کیسه های مقعدی به لحاظ آناتومیکی در طرفین مقعد در محدوده تقریبی ساعت 4 و 8 قرار گرفته اند. سرتاسر این غدد کیسه مانند را سلول های ترشح کننده چربی (غدد سباسه) و موکوس پوشانده است؛ که ترشحاتی وکس مانند با رنگ زرد تا قهوه ای با بوی زننده ای ترشح می کنند. بوی به جا مانده از ترشحات این غدد در صورتی که به یکباره روی لباس یا فرش تخلیه شوند به سختی از بین می روند. همین خاصیت باعث شده است تا یکی از راه های تعیین قلمرو در حیوانات آزادزی بر جای گذاشتن این ترشحات در محیط باشد. این علامت گذاری همراه با دفع مدفوع و فشاری که مدفوع در محدوده رکتوم به این دو کیسه وارد می کند انجام می گیرد.
یکی دیگر از راه هایی که ممکن است به تخلیه ترشحات این غدد بیانجامد ترس و وحشت است که سبب انقباض عضلات طرفین غدد و خروج ترشحات می شود.
در حیوانات آزاد زی تخلیه این غدد در اثر تحرک بیش از حد و موقعیت های تعقیب و گریز و … به طور خود به خود انجام می شود اما در سگ های آپارتمانی که تحرک کمتری دارند ممکن است این اتفاق رخ ندهد و سگ شما برای تخلیه این ترشحات نیاز به کمک داشته باشد. خصوصا در سگ های نژاد کوچک مانند دش هوند تجمع این ترشحات بیشتر دیده می شود.
اگرچه ممکن است ترشحات کیسه های مقعدی سگ شما با وجود تحرک کم نیز به طور خود به خود تخلیه شوند.
در صورتی که به هر علت ترشحات این غدد تخلیه نشوند ممکن است غلظت آنها افزایش یافته و در حدی سفت و خمیری شوند که به سادگی خارج نشوند.
به طور کلی عواملی که باعث می شوند کیسه مقعدی دچار تجمع ترشحات شود عبارتند از:
- چاقی و کم تحرکی
- عفونت های مولد التهاب در مجاری خروجی غدد
- ضربه
- آلرژی غذایی
در صورتی که کیسه مقعدی و مجاری خروجی آن به هر دلیل دچار پرشدگی و انسداد شود کیسه مقعدی متورم و دردناک می شود و حتی احتمال دارد از سطح پوست کیسه مقعدی دچار پارگی شود و ترشحات خارج شوند.
به منظور جلوگیری از بروز چنین رخدادی لازم است علائمی که نشان می دهند کیسه مقعدی پر شده است را بشناسید و نسبت به تخلیه آن اقدام کنید. این علائم عبارتند از:
1- روی زمین کشیدن باسن:
در این حالت حیوان باسن و مقعد خود را روی فرش یا چمن میکشد و با دست هایش به طرف جلو حرکت می کند تا با این روش فشار لازم جهت تخلیه ترشحات را به کیسه ها وارد کند که این معمولترین علامتی است که ممکن است سگ شما آن را بروز دهد.
1- لیسیدن، گاز گرفتن و جویدن ناحیه مقعدی ای دم
2- درد هنگام دفع مدفوع
3- مدفوع بد شکل
4- به مشام رسیدن بوی زننده (شبیه به بوی ماهی فاسد شده) از ناحیه مقعدی سگ
کیسه ها مقعدی هرچند وقت یکبار باید تخلیه شوند؟
زمان مناسب تخلیه کیسه های مقعدی کاملا بستگی به این دارد که چه زمانی علائم پر شدگی کیسه های مقعدی تظاهر پیدا کنند.
با توجه به اینکه این یک مشخصه فردی است و زمان پر شدن یا حتی میزان تخلیه کیسه ها حین دفع مدفوع از یک سگ به سگ دیگر و حتی از نژادی به نژاد دیگر تفاوت می کند؛ اعلام یک جدول زمانی برای تخلیه روتین کیسه مقعدی میسر نیست. شما به عنوان سرپست یک سگ به مرور زمان و طی معایناتی که توسط دامپزشک انجام می گیرد متوجه خواهید شد که چه فاصله زمانی مناسبترین حالت برای تخلیه دستی کیسه مقعدی سگتان است.
اگرچه همچون ناخن گرفتن که می توانید روش آن را از دامپزشک سگ خود آموزش ببینید و خودتان در منزل این کار را انجام دهید، تخلیه کیسه های مقعدی نیز قابل آموزش دیدن و انجام در منزل است؛ اما به علت اینکه در صورت وجود انسداد لازم است این کار با تخصص بیشتری انجام شود، به شدت توصیه می شود برای تخلیه کیسه مقعدی سگتان به مراکز درمانی دامپزشکی مراجعه نمایید.
دکتر بهاره آقابیگی-دامپزشک