پودو به معنای پنجه پا و درماتیت یک اصطلاح علمی به معنی التهاب پوستی است که مجموعا به معنای بروز التهاب در پوست ناحیه پا و پنجه می باشد. این شرایط می تواند برگشت ناپذیر باشد و خرگوش مبتلا هیچ گاه به طور کامل درمان نشود بنابراین شما به عنوان سرپرست یک خرگوش باید تمام تلاش خود را داشته باشید تا از بروز چنین شرایطی جلوگیری کنید.
خرگوش ها به طور طبیعی در حین حرکت کل وزن خود را بر روی پنجه و انگشتان پاهای خود منتقل می کنند. حتی در هنگام استراحت نیز بیشتر وزن خرگوش در ناحیه ای میان مفصل هاک (پیش از زانو) و پنجه پا تقسیم می شود. از آنجایی که خرگوش ها برخلاف سگ ها و گربه ها پد کف پا ندارند لایه ای از خز نقش پد پا را بازی می کند که در صورتی که این لایه خز آسیب ببیند می تواند بسیار خطرناک باشد.
از آنجایی که لایه خز بسیار حساس است ممکن است در اثر وارد آمدن فشار بیش از حد در اثر نامناسب بودن شرایط کف بستر رفته رفته از تراکم آن کم شود و در نهایت به درماتیت (التهاب پوستی) ختم شود.
اگر خرگوشی را به سرپرستی گرفته باشید لازم است بهترین بستر را برای او انتخاب نمایید.
بستر های نامناسبی که می توانند خطرناک باشند عبارتند از موارد زیر:
- خاک سفت
- نرده های فلزی قفس
- سطح سخت کف محل زندگی
- قالی
- موکت
- چمن مصنوعی
بهترین بستر برای خرگوش:
- بستر های مخصوص خرگوش که از جنس تراشه های چوب است اما باید توجه کنید به هیچ عنوان از خاک اره و براده های چوبی نجاری های برای تامین بستر خرگوش خود استفاده نکنید چرا که می توانند بسیار برّنده و تیز باشند و همچنین دارای تکه های فلزی منگنه باشند. بنابراین تنها بسترهای خرده چوب مناسب برای خرگوش که در فروشگاه های معتبر محصولات حیوانات خانگی موجود است را تهیه نمایید
- یونجه
- پلت های کاغذی مخصوص بستر خرگوش
- مقوای خرد شده نرم
به طور کلی فاکتورهای خطر بروز پودودرماتیت در خرگوش ها عبارتند از:
1- بستر
2- رطوبت کف بستر ( خیسی بیش از حد بستر بیماری را تشدید می کند)
3- میزان تحرک خرگوش و ابعاد قفس
4- چاقی
5- بیماری هایی همچون بیماری های دهان و دندان و یا سنگ های مثانه
6- اسهال ( کف بستر را خیس می کند و شرایطی را برای رشد باکتری ها محیا می کند)
7- بیش از حد ادرار کردن در اثر بیماری های کلیوی (افزایش دهنده رطوبت بستر و سوزانندگی خود ادرار)
8- اصلاح و کوتاهی خز ناحیه پاهای عقبی خرگوش
9- زخم ها و ضربات
10- از دست رفتن خز در برخی نژادهای خرگوش ها مثل خرگوش سفید زلاندنو به طور طبیعی طی افزایش سن رخ می دهد.
11- نژادهای بزرگی همچون رکس و آنگورا بیشتر مستعد هستند
در بروز این بیماری عواملی چون سن یا جنسیت بی تاثیر هستند و خرگوش ها در هر سن یا جنسی ممکن است به این بیماری متبلا شوند.
علائم این بیماری به لحاظ شدت در 5 دسته طبقه بندی می شوند:
مرحله اول: مرحله اولیه بیماری محسوب می شود و با از دست دادن خز به میزان کم در ناحیه کف پا می باشد
مرحله دوم: مرحله ملایم بیماری که با از دست دادن موها همراه با قرمزی و تورم بروز پیدا می کند
مرحله سوم: مرحله متوسط بیماری که علاوه بر علائم مرحله دوم ، بروز زخم و دلمه مشاهده می شود
مرحله چهارم: مرحله شدید بیماری که علاوه بر علائم مرحله قبل آبسه، التهاب تاندون ها یا بافت های زیرین رخ می دهد
مرحله پنجم: مرحله شدید و غیرقابل بازگشت بیماری که التهابات به قدری عمقی می شوند که به استخوان می رسند و بر نحوه ایستادن و حرکات خرگوش اثر می گذارند.
درمان:
پیش از هرچیز باید شرایطی که فاکتور خطر بروز بیماری محسوب می شوند برطرف گردند که این عوامل می توانند محیطی یا داخلی باشند.
در صورت بروز هر کدام از علائم مراحل فوق می بایست سریعا با دامپزشک مشورت نمایید و بسته به اینکه التهاب تا چه اندازه آسیب وارد کرده است مداخلات پزشکی متفاوت خواهد بود. ممکن است دامپزشک به شست و شوی زخم و برداشت بافتهای مرده و آسیب دیده بپردازد و یک جراحی کوچک نیاز باشد. در صورت وخامت اوضاع ممکن است نیاز به برداشت روزانه بافتهای مرده و شست وشوی زخم ها باشد. البته لازم به ذکر است که در صورتی که مرحله بیماری بسیار پیشرفته شده باشد اقدام زیادی نمی توان برای بهبود خرگوش بیمار انجام داد.
لازم است بدانید که در درمان پودودرماتیت نباید از هیچ گونه پماد موضعی بهره برد و تنها با برطرف کردن فاکتورهای آسیب زا و شست و شو و مدیریت صحیح زخم می توان تا حدودی وضعیت خرگوش را بهبود داد.
بانداژ کردن زخم تا زمانی که این بانداژ خیس یا سخت نباشد می تواند مفید باشد اما در هر صورت نیاز به تعویض روزانه و رسیدگی به زخم است.
در طی درمان محدود کردن دامنه حرکتی خرگوش اگرچه مفید است، در صورت قطع کامل دامنه حرکتی می تواند وضعیت را بدتر کند.
در طی درمان باید سعی کنید خرگوش را به غذا خوردن تشویق نمایید چراکه ممکن است به دلیل درد یا عدم تحرک کم اشتها شوند.
دکتر بهاره آقابیگی- دامپزشک